БАЛАНЫ КӨСЛӘП ЯҠШЫ УҠЫТЫП БУЛАМЫ?

Кемделер көсләп бәхетле итергә тырышҡан һымаҡ, баланы яҡшы уҡырға өндәп булмай. Был мәсьәләгә икенсе күҙлектән бағырға кәрәк.Баланы яҡшы уҡыу теләгенә күндереү - иң ышаныслы ысул.Ҡалыпҡа һалынған стереотиптарҙан арынып тороу зарур. Мәҫәлән, баланы ҡәтғи күҙәтеү аҫтында тотоу,тигәнен. Был - уйҙырма, ошо ысулдан һуң ул үҙенең ҡырын эштәрен тағы ла нығыраҡ йәшерергә тырышыр. Нисек булһа ла, ата-әсә баланың ынтылышы, ирешергә теләге булмауының сәбәптәрен асыҡларға тейеш.Күп осраҡта был баланың йәшенә бәйле. 12-13 йәштәрҙә аң кимәле үҙгәрә, киңәйә башлай, ошо осорҙа үҫмер өсөн уҡыу түгел, башҡа ҡиммәттәр мөһимерәк. Ул үҙен башҡалар менән сағыштыра башлай, күп саҡта класындағы авторитеты менән мәшғүл, синыфташ дуҫтары уның турала ниндәй фекерҙә икәнлеген белгеһе, абруйлы булғыһы килә һәм башҡалар.Психикаһындағы үҙгәрештәр арҡаһында күңелендә төрлө фобияларҙың килеп сығыуы бар. Ул оялсанға әйләнә, бөтә класс алдында, йә таҡта янында яуап биреүе уның өсөн уңайһыҙ һәм ҡыйын була башлай. Әммә үҙеңде-үҙең иҫбатлау һәм күрһәтеү теләге көсәйә, быны тормошҡа ашырыу өсөн ул яңы мөмкинлек, башҡа юлдар табырға тырыша. Тап ошо мәлдә баланың компьютер уйындары менән мауығып, шикле компанияларға инеп китеүе ихтимал.

Ошо үҙгәрештәрҙе һиҙеп ҡалған ата-әсә, ғәҙәттә, балаға һабаҡ бирәм, тип тапалған ысулдар ҡуллана: берәр нәмәне сикләй, көс ҡуллана йә бер туҡтауһыҙ аҡыл өйрәтә. Ошо ваҡытта ҡыйыуһыҙлыҡҡа килтергән бар нәмәнән ҡасырға теләгәнгә күрә лә, бала шундай насар әйберҙәргә ылыҡҡанын өлкәндәр аңлап етмәй.

Ошондай хәлгә тарыған атай кеше йә әсәһе менән һөйләшкәндә, ғәҙәттә, улар һәм бала араһындағы мөнәсәбәткә иғтибар биреүҙәрен кәңәш итәм. Ваҡытлыса тәнҡиттән баш тартып, үҙ-ара ярҙамсыл, иғтибарлы, йәнле мөғәмәлә булдырып аралаша башлауҙарын һорайым. Был беренсенән. Икенсе һәм иң мөһиме - баланы үҙенең уңышһыҙлыҡтарын кисерә белергә, уҡытыусыларҙың тәнҡитенә аҡыллы яуап ҡайтарырға өйрәтегеҙ. Уңышһыҙ мәлдәрҙең бер осорҙа йышайып китеүе үҫмерҙең эске ынтылышын үҙгәртеүе бар. Һөҙөмтәлә ул яңы әйбергә тотоноуҙан йә хата яһауҙан ҡурҡыр. Шунан һуң үҙенән үҙе төңөлгән бала, өмөтһөҙлөк һаҙлығына тағы ла нығыраҡ батмайым, тип, комфорт (уңайлылыҡ) мөхитенә ҡаса, сөнки уның уйлауыуынса, ул зонала рәхәт, унда уға үҙгәреүҙең һәм нимәнелер үҙгәртергә маташыуҙың фәтеүәһе лә, кәрәге юҡ һымаҡ. Был хәлдә ҡалған балаға иң мөһиме - уның күберәккә һәләтле икәнлегенә ишара яһау.

Атай йәки әсәй кеше ғәзизенә кәрәкле мәлдә ым-хәрәкәте,урынлы һүҙ-кәңәше,ихлас мөнәсәбәте менән ышанысын, үҫмерҙең тауҙар аҡтарырҙай көскә эйә икәнлеген күрһәтә алһа, берәр көндө балаһы ла быға ышанып, яҡындарына шуны иҫбатлар өсөн, һис шикһеҙ, тырыша башлар.

Ғәле МЫРҘАЕВ (психолог), "Әс-сәләм" гәзитенән