ӘКИӘТ ИЛЕНӘ СӘЙӘХӘТ

ТЕЙЕНДӘР ЯРЫШЫ(Әкиәт) Борон заманда йәшәгән, ти, бер йәш тейен. Ул бик ярлы булған – ҡышҡылыҡҡа сәтләүектәре етмәгән. Бер көн тейендәр араһында ярыш үткәрергә булғандар. Ярлы тейен дә барырға булған, ти. Барһа, ҡатнашыусылар бик күп йыйылған икән. Ә ярыштың шарты былай булған. Кем дә кем ете бейек ағастан оҫтараҡ һәм тиҙерәк һикереп үтә, шуға тоҡ-тоҡ сәтләүек бирәләр, ти.Тора торғас ярлы тейен бер урынға йыйылған бер төркөм ярышыусыларҙы күреп ҡалған. Был улар эргәһенә барһа, унда сәхнә кеүек ҡалҡыу ергә менгән бер тейен тора икән. Бөтәһе лә уға ғына ҡарай, уны ғына тыңлай, ти.– Был кем? – тип һораған ярлы тейен.– Был урмандағы иң шәп тейен! – тип яуаплағандар.Ярлы тейен уға бер ҙә аптырамаған:– Ә бында нисек ҡатнашырға була? – тип кенә һораған, ти.– Һин баш тейенгә барып яҙыл.Һәм был киткән. Барып инһә, унда арауыҡ сират тора, ти. Оҙаҡ та үтмәй был тейендең сираты килеп еткән. Яҙылыр өсөн үҙеңдең тыуған урманыңды әйтергә кәрәк икән. Ярлы тейен күрше ауылдан булып сыҡҡан, ти.Бына ярыш башланған. Беренсе турҙа кем алыҫыраҡ һикерә, шул еңеүсе була, имеш. Ярлы тейен аптырап тормаған, тотҡан да бөтәһенән дә алыҫыраҡ һикергән дә ҡуйған, ти. Хатта теге иң шәп тейенде лә артта ҡалдырған. Уныһының быға бик асыуы килгән, ти. Ул бер хәйләһен табып, ярлы тейенде ярыштан төшөрөп ҡалдырырға булған. Ни эшләргә? Ағып ятҡан шишмә һыуын йыйған да, зарарлы үлән-бәшмәктәр менән ағыулаған да ярлы тейен янына килеп:– Мә, етеҙ, шишмә һыуын уртлап ал, һыуһап киткәнһеңдер! – тигән.Ә ярлы тейен:– Рәхмәт инде! Тик миңә танһыҡ түгел. Туташ тейен татлы һыуы менән һыйлап өлгөрҙө! – ти икән.Ә эш былай булған. Маҡтансыҡ тейен мәкер-хәйлә ҡороп йөрөгән арала һылыу ғына бер туташ тейен еңеүсе хөрмәтенә үҙ ҡулынан шишмә һыуы эсергән, ти.Икенсе тур ҙа килеп еткән. Был юлы кем бейегерәк һикерә, шул беренсе урынға сыға, имеш. Маҡтансыҡ тейен нисек кенә бейек һикерергә маташмаһын, ярлы тейен бында ла унан сосораҡ булып сыҡҡан. Уныһы тағы ла нығыраҡ асыуланған, ти. Үс алырға теләп, тағы ла мәкер уйларға тотонған был. Ни эшләргә? Уйлай торғас, бер эре генә сәтләүекте алған да, зарарлы үлән һуты менән ағыулаған да ярлы тейен янына килеп:– Мә, еңеүсе, асығып киткәнһеңдер, тамаҡ туйҙырып ал! – тигән.– Рәхмәт инде! Тик минең тамағым туҡ. Мине туташ тейен һыйлап өлгөрҙө! – ти икән ярлы тейен. Ә эш былай булған. Маҡтансыҡ тейен мәкер-хәйлә ҡороп йөрөгән арала баяғы һылыу ғына туташ тейен еңеүсе хөрмәтенә үҙ ҡулынан тәмле сәтләүек ашатҡан, ти.